Bắt nạt trực tuyến: Mối nguy tiềm ẩn từ những lời bình luận "vô tư"

Thời gian gần đây, văn hóa ứng xử trên không gian mạng tiếp tục là vấn đề nóng được đưa ra bàn luận bởi khi lời nói ảo biến thành nỗi đau thật, mỗi người dùng cần nhìn nhận lại trách nhiệm của chính mình.

Những vị “thẩm phán online” trên không gian mạng

Mới đây, một phóng sự của VTV nói về vấn nạn bôi nhọ, bắt nạt trên không gian ảo đã một lần nữa dấy lên nỗi lo về văn hoá ứng xử của một bộ phận người dùng tại Việt Nam. Đoạn phóng sự 5 phút phơi bày hàng loạt phát ngôn gây thù ghét phổ biến nhất trên không gian mạng. Nhìn vào bảng số liệu mà phóng sự này cung cấp, chúng ta không khỏi giật mình khi thấy hành động vu khống, bịa đặt thông tin chiếm đến 46,59 %, trong khi đó hành vi nói xấu, phỉ báng chiếm đến 61,68%. Vẫn còn nhớ cách đây không lâu, Việt Nam cũng “phải” lọt vào top 5 nhóm nước có chỉ số văn minh trực tuyến đáng báo động, theo báo cáo của Microsoft.

Theo UNICEF, “bắt nạt trực tuyến” là bắt nạt bằng việc sử dụng công nghệ kỹ thuật số, diễn ra trên mạng xã hội, nền tảng nhắn tin, chơi game và điện thoại di động. Đó là hành vi lặp đi lặp lại, khiến nạn nhân sợ hãi, tức giận hoặc xấu hổ.

Tại Việt Nam, hiện tượng những “anh hùng bàn phím” xuất hiện rất nhiều, sẵn sàng “ném đá” một người mà thậm chí họ còn chưa gặp mặt. Chỉ cần có người đăng một bức ảnh hay video “không chuẩn mực” theo định nghĩa của cư dân mạng thì y như rằng, một vài người sẽ vào vai “thẩm phán online", cùng nhau mở phiên tòa định tội, hay tệ hơn là buông ra những bình luận tiêu cực mà theo họ là “sự trừng phạt thích đáng”.

Bắt nạt trên không gian mạng gây ra những tổn thương về tinh thần và cả thể chất

Khi “lời nói gió không bay”

Nghiên cứu tại trang Verywellmind cũng chỉ ra rằng, khi bạn đọc một bình luận tích cực hay một bình luận tiêu cực thì não cũng đều tiết ra hormone dopamine. Đây là hormone hưng phấn, tạo cảm giác thỏa mãn. Điều này lý giải vì sao đôi lúc chúng ta không thể thoát khỏi các bình luận tiêu cực mà ngày càng chìm sâu và “ngấu nghiến” đọc chúng.

Hằng ngày chúng ta vô tư lên mạng viết những bình luận bông đùa chê bai ngoại hình ai đó mà không hề mảy may điều đó sẽ tác động gì đến họ. Nạn nhân của bắt nạt trên mạng có nguy cơ tự làm hại bản thân và hành vi tự sát cao hơn những người khác. Không ít trường hợp người nổi tiếng trên thế giới đã chọn cách kết thúc cuộc sống do phải gánh chịu nhiều lời chỉ trích cay nghiệt do cư dân mạng gây ra. Điều này còn tệ hơn khi xảy ra với các em nhỏ, những đứa trẻ còn non nớt về tinh thần.

Trẻ em và thanh thiếu niên vẫn còn non nớt trước những "sát thương" do các hành động bắt nạt trực tuyến trên mạng gây ra

Thế giới ảo hóa ra là nơi “lời nói gió không bay”. Những dấu vết kỹ thuật số tưởng như vô hại nhưng gây ra những vết thương không thể chữa lành cho người khác. 

Cần lắm những điều tử tế, dù là nhỏ bé, mỗi ngày

Bắt nạt trực tuyến được xem là “dịch bệnh” trên môi trường mạng, để chống lại nó cần sự chung tay của cả cộng đồng. Đáng mừng là hiện nay, trên nhiều nền tảng trực tuyến, người trẻ bắt đầu tích cực lên tiếng để bảo vệ cộng đồng, và bảo vệ chính mình. Chính hành động tưởng chừng nhỏ bé này lại nhen nhóm hi vọng về một môi trường mạng trong sạch, văn minh trong tương lai.

Ví dụ điển hình cho trào lưu “Lan Toả Sự Tử Tế" này là loạt video với hashtag #CreateKindness được các bạn trẻ Việt lan truyền rộng rãi trên nền tảng TikTok. Nhiều video được đăng tải với hình ảnh gần gũi, cùng những hành động cụ thể để kêu gọi mọi người lan tỏa yêu thương và nói không với bắt nạt trực tuyến.

Nhiều nhà sáng tạo nội dung trên TikTok lan truyền thông điệp sống tử tế

Cô bạn Khánh Vy (hot girl IELTS) đã kêu gọi thực hiện những hành động tử tế, một cử chỉ nhỏ như tặng hoa cho chú bảo vệ, nói lời cảm ơn người khác. Anh chàng Bo Bắp thì hướng dẫn cách chặn những bình luận tiêu cực, để môi trường mạng được “detox” trở nên vui vẻ và tích cực hơn. Còn tài khoản Chị Cano Official thì kêu gọi không nên lên mạng “đấu khẩu”, thay vào đó nên dành cho nhau những lời nói lịch sự, thân thiện.

*

Không chỉ người nổi tiếng, những tài khoản của các cá nhân dùng TikTok cũng thường xuyên đăng tải hình ảnh họ đi thiện nguyện, giúp đỡ những hoàn cảnh neo đơn. Những video nhận hàng nghìn lượt "chia sẻ" và hàng trăm bình luận đã cho thấy sự tử tế, văn minh vẫn luôn được hưởng ứng mạnh mẽ trong cộng đồng. Chỉ trong năm 2020, những video sử dụng hashtag liên quan đến sự tử tế trên TikTok như #love, #kindness đã thu hút hơn 400 tỷ lượt xem và tạo ra gần 50 tỷ video sáng tạo trên toàn cầu. Tại Việt Nam, người dùng cũng sử dụng nhiều hashtag liên quan như #giupdo (giúp đỡ), #tuthien (từ thiện) và #thiennguyen (thiện nguyện) thu hút hơn 170 triệu lượt xem.

Đằng sau mỗi tài khoản mạng là một con người thật, và họ xứng đáng được tôn trọng và đối xử tử tế. Bên cạnh những bộ quy tắc ứng xử, ý thức trách nhiệm của mỗi người dùng mới chính là cách tốt nhất để chống lại vấn nạn bắt nạt trực tuyến và tạo dựng một xã hội văn minh.