Đảo điên vì tình, tiền

Xã hội là một luồng tương tác đa chiều. Làm trong sạch môi trường, làm cho giáo dục gia đình phát huy hết vai trò của mình và làm cho mỗi cá nhân biết sống có trách nhiệm… là điều không thể chậm trễ.

Nhiều vụ án thương tâm xảy ra liên tiếp gần đây khiến dư luận hoang mang, quá mức chịu đựng, nhất là khi người ta có thể ra tay tàn độc với cả những người từng yêu thương, chấp nhận mình. Những kỷ niệm du lịch vẫn còn đấy, những lời lẽ ngọt ngào, tha thiết vẫn văng vẳng bên tai… Vậy mà hận thù, đau khổ, tức tối đã biến một thanh niên được đánh giá là hiền lành, gia đình căn bản, chưa tiền án, tiền sự như Nguyễn Hải Dương đi đến hành vi giết người tàn ác, mất nhân tính đến vậy.

Vì sao cái ác lộng hành?

Có thể nói, những vụ án tương tự vụ thảm sát ở Bình Phước xảy ra không còn đơn lẻ hay chỉ là chuyện của một gia đình. Thách thức này cần được nhìn nhận trên bình diện xã hội… Đó là bài toán cần được giải mã, là câu chuyện phản ánh những lát cắt mới của cuộc sống.

Phải chăng, có một thứ áp lực quá lớn, đa chiều đang bủa vây trong đời sống của mỗi người; có quá nhiều trách nhiệm và nhiệm vụ mà mỗi người phải gánh để rồi chính sự mệt mỏi, căng thẳng quá mức dễ làm cho người ta thiếu cân bằng, không còn đủ tỉnh táo mà có cách ứng xử phù hợp?

Chữ tình trong những vụ án như ở Bình Phước khó có thể nói là ít hay nhiều nhưng chữ nghĩa, lý trí… đã vô tình bị xem nhẹ. Có thể nói chính kiểu sống ích kỷ, nhỏ nhen của một số cá nhân, trả thù khi không hài lòng, tấn công không thương tiếc đã làm cho con người ác hơn.

Xã hội là một luồng tương tác đa chiều. Kinh tế phát triển, sự thay đổi quá nhanh của xã hội khiến một số cá nhân không kịp thích ứng. Khi tâm lý thiếu ổn định, hụt hẫng, chênh vênh trong nhận thức và lựa chọn các giá trị sống sẽ khiến người ta thiếu cân bằng về tâm lý - hành vi, dễ bị ảnh hưởng tai hại của những tác động xã hội tiêu cực, những trò chơi thiếu tình người, những cơ hội để xung năng cá nhân lấn át và người ta dễ trở nên ác độc…

Định hướng lối sống nhân văn

Hành vi giết người sẽ bị pháp luật trừng phạt nhưng trách nhiệm của xã hội đến đâu, cần làm gì để cái ác được điều chỉnh, không thể lộng hành?

Làm trong sạch môi trường là một vấn đề, làm cho giáo dục gia đình phát huy hết vai trò của mình và làm cho mỗi cá nhân biết sống có trách nhiệm là điều không thể chậm trễ. Đó là sự chung sức đúng nghĩa mang tính chiến lược để đẩy lùi cái ác.

Không dừng lại ở đó, mỗi cá nhân, đặc biệt là các bạn trẻ, cần tỉnh táo, cẩn trọng trong từng mối quan hệ. Cần hết lòng nhưng đừng quên phải nghiêm túc, sẵn sàng chịu trách nhiệm. Chính sự cân nhắc và lựa chọn quan hệ yêu đương sẽ làm cho mỗi cá nhân biết bảo vệ sự an toàn của chính mình và người thân. Không để cho mình quá lệ thuộc vào cảm xúc đã qua cũng như sự ghen tuông, ích kỷ về tình cảm đã có… để còn giữ được tính người. Đó là cách ứng xử khôn ngoan.

Ngoài ra, cần chú trọng thực chất đến hậu quả của những hành vi ác. Nhận thức không dừng ở mức biết hay nghe qua mà phải là hiểu đích thực, sâu sắc về hậu quả của hành vi tội ác đối với bản thân, gia đình và xã hội.

Cái ác xuất phát từ tâm và cũng chính tâm ác dẫn đến hành vi thủ ác. Cái ác sẽ không có chỗ đứng nếu con người định hướng cho mình lối sống nhân văn: biết cân bằng và tha thứ, biết hài hòa trong sự ứng xử và hành động; biết bao dung và tương tác, biết sống chân chính và đàng hoàng. Chỉ cần mỗi người biết hướng thiện bằng lương tâm đích thực, cái ác sẽ chẳng thể diễn tiến khác thường hơn…

PGS-TS Huỳnh Văn Sơn (Phó Chủ tịch Hội Tâm lý học xã hội Việt Nam)