Giữ tiền đồng hay USD?

Tuy tỉ giá VNĐ/USD được dự báo điều chỉnh không quá 5% nhưng với mức chênh lệch lãi suất tiền gửi VNĐ và USD lên tới 5%-7% đang sinh lời cho người nắm giữ VNĐ

Sau khi Ngân hàng (NH) Nhà nước giảm lãi suất tiền gửi USD xuống 0%, thị trường ngoại tệ đã có dấu hiệu hạ nhiệt. Tuy nhiên, điều mà thị trường quan tâm là trong năm 2016, tỉ giá VNĐ/USD sẽ  biến động thế nào?

USD không hấp dẫn bằng VNĐ

Cầm trên tay 100 triệu đồng nhàn rỗi, anh Lê Văn Tâm (ngụ quận Gò Vấp, TP HCM) băn khoăn nên gửi tiết kiệm hay mua USD. Sau khi tính toán kỹ, anh Tâm quyết định gửi tiết kiệm NH vì cho rằng tỉ giá có tăng cũng không sinh lời bằng lãi suất VNĐ từ 5%-7%/năm.

Diễn biến từ đầu năm đến nay cho thấy giá USD tại các NH tăng từ 21.415 đồng lên 22.547 đồng/USD (hơn 5%). Còn giá USD trên thị trường tự do từ 21.600 đồng tăng lên 22.700 đồng/USD (hơn 5%). Trong khi đó, lãi suất tiền gửi VNĐ ổn định ở mức 5%-7%/năm; còn lãi suất tiền gửi USD từ đầu năm là 0,75%, sau đó xuống còn 0,25%/năm và mới nhất là ngày 18-12, giảm còn 0%. Như thế, người nắm giữ USD trong suốt năm 2015 chỉ sinh lời hơn 5%, thấp hơn so với việc gửi tiết kiệm bằng VNĐ.

Giao dịch tiền đồng tại Ngân hàng TMCP Đông Á ngày 24-12 Ảnh: TẤN THẠNH

Tuy vậy, thị trường luôn tồn tại những người lướt sóng ngoại tệ bằng cách mua USD với số lượng lớn rồi gửi tiết kiệm. Sau đó, họ thế chấp sổ tiết kiệm cho NH, vay lại VNĐ với lãi suất 6%-7%/năm (khoảng 0,5%/tháng) rồi tiếp tục gửi tiết kiệm VNĐ tại các NH khác với lãi suất cao hơn so với lãi suất mà họ đã vay để chờ tỉ giá tăng. Nếu trong vòng 1 tháng, tỉ giá tăng 1%, họ sẽ bán USD tất toán khoản vay VNĐ, tính ra đối tượng lướt sóng ngoại tệ lời được 0,5%. Điều này phần nào lý giải vì sao thị trường luôn kỳ vọng tỉ giá đi lên, thậm chí giới đầu tư tài chính còn đưa ra dự báo tỉ giá sẽ tăng vài phần trăm trong vài tháng tới.

Chặn lướt sóng

Theo các NH, do việc lướt sóng ngoại tệ phải bỏ ra số tiền quá lớn, lợi nhuận nắm giữ USD trong 1 năm không đáng kể nên sau khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) tăng lãi suất, NH Nhà nước giảm lãi suất tiền gửi USD về 0%, thị trường ngoại tệ khá im ắng.

Để giảm thiểu tình trạng lướt sóng USD, gần đây, một số NH đã siết chặt cho vay bằng thế chấp sổ tiết kiệm USD, theo hướng khách hành vay 1 tỉ đồng trở lên phải chứng minh mục đích sử dụng vốn mới được giải ngân (trước ngày 21-12 không có điều kiện này). Lập tức, thị trường không có hiện tượng thu gom USD. Biểu hiện rõ nhất là giá USD tự do đã giảm 90 đồng/USD, từ mức cao nhất 22.780 đồng/USD (ngày 18-12) xuống còn 22.690 đồng/USD (ngày 24-12). Còn giá USD tại các NH vẫn trụ ở mức trần 22.547 đồng/USD. Nguyên nhân do cầu ngoại tệ của doanh nghiệp (DN) nhiều hơn cung, các NH thương mại chưa mua được USD từ NH Nhà nước khi trạng thái ngoại tệ chưa âm trên 5%.

Khó có bất ngờ trong năm 2016

Tâm điểm của thị trường lúc này là tỉ giá VNĐ/USD trong năm 2016 sẽ  được điều hành ra sao, nhất là khi FED tuyên bố sẽ tiếp tục tăng lãi suất USD mỗi quý 0,25%.

Theo TS Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh doanh, biên độ tỉ giá cần giữ ở mức vừa đủ để NH Nhà nước kiểm soát thị trường. Riêng tỉ giá bình quân liên NH tăng bao nhiêu còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó yếu tố quan trọng nhất là Trung Quốc - đối tác thương mại lớn của Việt Nam - sẽ điều chỉnh giá trị đồng nhân dân tệ như thế nào? Bởi, đồng nhân dân tệ hiện được định giá cao hơn USD 3%-4%. Nếu Trung Quốc tiếp tục giảm giá đồng tiền quốc gia để cân bằng mức chênh lệch so với USD sẽ tác động mạnh đến tỉ giá tại Việt Nam. Tuy nhiên, gần đây, Trung Quốc mở rộng thị trường, cho phép nhà đầu tư nước ngoài kinh doanh tỉ giá tại nước này, đồng thời sau lần giảm giá đồng nhân dân tệ 4% vào giữa tháng 8-2015, Trung Quốc đã điều chỉnh tỉ giá tăng giảm theo thị trường nên yếu tố “bất ngờ giảm giá mạnh đồng nhân dân tệ” không còn quan ngại.

“Do đó năm 2016, NH Nhà nước có thể công bố mức điều chỉnh tỉ giá nhất định. Trường hợp NH Nhà nước không công bố thì cần linh hoạt điều chỉnh tỉ giá trong khoảng 3%-5% là hợp lý” - ông Nghĩa nói.

Điều mà cộng đồng DN đang mong đợi là NH Nhà nước sẽ công bố điều chỉnh tỉ giá ở mức nào để họ tính toán kinh doanh. TS Trương Văn Phước, Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, cho rằng NH Nhà nước có công bố hay không cũng không sao. Vấn đề hiện nay là cần “mềm hóa” cơ chế điều hành tỉ giá, như linh hoạt đối với biên độ, cách thức công bố tỉ giá bình quân liên NH cũng cần linh hoạt hơn để thị trường đoán được bước đi của tỉ giá.

“Nếu năm 2016, FED tiếp tục tăng lãi suất USD thì NH Nhà nước không nên điều chỉnh tỉ giá quá nhiều, sẽ ảnh hưởng đến niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài, truyền dẫn vào lạm phát nước ta. Mặt khác, lãi suất tiền gửi VNĐ hiện đã chạm đáy ở mức 5%-7%/năm, lãi suất tiền gửi USD 0%, sự chênh lệch lớn này đang có lợi cho người nắm giữ VNĐ. Như thế, nhiều khả năng cầu USD sẽ ở mức thấp, tỉ giá được điều chỉnh 3%-5% là có cơ sở” - ông Phước phân tích.