Chật vật tìm vốn cuối năm

Nhu cầu vay vốn làm ăn mùa cuối năm tăng cao nhưng làm sao để vốn ngân hàng chảy mạnh tới doanh nghiệp?

Trong báo cáo mới nhất về tình hình kinh tế - xã hội 10 tháng đầu năm của Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, số doanh nghiệp (DN) thành lập mới trong 10 tháng đầu năm tăng 29,2% về lượng và 37,9% về vốn so với cùng kỳ. Trong khi số lượng DN giải thể chấm dứt hoạt động giảm 2,6% cho thấy bức tranh nền kinh tế tiếp tục được cải thiện.

Cửa vay vốn vẫn hẹp

Tính đến ngày 21-9, tổng tín dụng đối với nền kinh tế tăng 10,5% so với cuối năm ngoái, cao hơn nhiều mức tăng cùng kỳ 7,26%, phản ánh đầu tư khu vực tư nhân tiếp tục cải thiện. Với đà tăng trưởng tín dụng hiện nay cộng với nhu cầu vốn thường tăng cao vào cuối năm, tín dụng cả năm hoàn toàn có thể đạt mục tiêu Ngân hàng (NH) Nhà nước đề ra khoảng 17%. Nhưng dường như tín dụng vẫn chủ yếu chảy về các DN lớn, DN có vốn nhà nước hoặc DN có khả năng vay vốn, còn đại bộ phận các DN vừa và nhỏ vẫn rất khó vay và chịu thiệt thòi.

Các DN vừa và nhỏ rất cần nguồn vốn đầu tư để nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh. Ảnh: Tấn Thạnh

Theo chuyên gia tài chính, TS Nguyễn Trí Hiếu, các DN vừa và nhỏ luôn gặp trở ngại trong tiếp cận vốn do không còn đủ tài sản thế chấp, báo cáo tài chính cũng không đủ tin cậy, không có kiểm toán độc lập. Trong khi khối DN này lại rất dễ tổn thương khi thị trường có biến động. Điều này lý giải vì sao các NH thương mại dè dặt với nhóm khách hàng này, dù thực tế DN vừa và nhỏ chiếm tỉ lệ rất lớn, là xương sống của nền kinh tế. “Các NH đứng ở giữa ngã ba đường, vừa muốn giúp DN khi thấy vai trò tiềm năng của họ nhưng cũng không thể bỏ qua nguyên tắc quản lý rủi ro. Bởi nếu không quản lý rủi ro thì NH sẽ phải đối mặt với nguy cơ nợ xấu, thậm chí phải chịu trách nhiệm về mặt pháp luật” - ông Hiếu phân tích.

Tổng giám đốc một NH cổ phần tại TP HCM chia sẻ DN muốn tiếp cận được vốn cần có tài sản bảo đảm hoặc thế chấp bằng dòng tiền kinh doanh. Nhưng thực tế, rất ít NH mặn mà cho vay vốn dựa vào phương án kinh doanh khả thi, dòng tiền trong tương lai của DN do sợ trách nhiệm. “Làm được 100 đồng cho NH không ai nói nhưng chỉ cần để mất hoặc thất thoát 1 đồng cũng bị quy trách nhiệm, kể cả về mặt pháp luật. Trong khi DN hoạt động kém hiệu quả có nhiều nguyên nhân, trong đó cả nguyên nhân khách quan từ thị trường” - tổng giám đốc này bộc bạch.

Lo lãi suất rục rịch tăng

Bên cạnh bài toán nguồn vốn cho mùa làm ăn cuối năm đang làm đau đầu các DN, nhất là khối DN vừa và nhỏ, thì động thái tăng lãi suất ở một số NH cổ phần gần đây càng làm họ thêm lo lắng. Cụ thể, NH TMCP Đông Á vừa thay đổi biểu lãi suất tiền gửi ở nhiều kỳ hạn với mức tăng lên cao nhất là 7,2%/năm ở kỳ hạn 18 tháng và cộng thêm lãi suất 0,1%/năm so với mức thông thường cho một số đối tượng khách hàng khi gửi tiết kiệm. Tương tự, NH TMCP Bản Việt cũng có 2 lần điều chỉnh tăng lãi suất huy động ở một số kỳ hạn thêm khoảng 0,2%/năm chỉ trong vòng 1 tuần. Một số NH khác tung ra hàng loạt chương trình khuyến mãi, ưu đãi để thu hút khách gửi tiền với lãi suất huy động áp dụng cho khách hàng tham gia chương trình cao hơn từ 0,1%-0,2%/năm so với tiền gửi thông thường.

Ông Nguyễn An, Phó Tổng Giám đốc NH Đông Á, lý giải việc tăng lãi suất tiền gửi nhằm đẩy mạnh huy động vốn đón đầu nhu cầu vay vốn tăng mạnh của DN và cá nhân những tháng cuối năm. Phó tổng giám đốc một NH cổ phần có hội sở tại TP HCM phân tích ngược với những năm trước, năm nay, huy động vốn của nhiều NH lại tăng chậm hơn tốc độ tăng tín dụng nên các NH tăng lãi suất tiền gửi để chủ động nguồn vốn trong mùa cho vay cuối năm là dễ hiểu.

Trong bối cảnh các DN vừa mới “dễ thở” hơn một chút nhờ lãi suất cho vay giảm mạnh thời gian qua, nay nếu lãi suất tăng trở lại đang khiến họ lo sốt vó. Ông Võ Trường Thành, Chủ tịch Tập đoàn Kỹ nghệ Gỗ Trường Thành, chia sẻ câu chuyện kiệt quệ trong mấy năm qua của DN một phần lớn vì lãi suất NH. Giai đoạn khoảng năm 2013, tổng dư nợ vay vốn của Tập đoàn Trường Thành tại các NH thương mại lên tới 1.900 tỉ đồng (trên vốn chủ sở hữu là 1.000 tỉ đồng), trong bối cảnh lãi suất cho vay tăng phi mã do chính sách siết chặt tiền tệ của NH Nhà nước, Trường Thành đã rơi vào tình trạng rất khó khăn khi phải trang trải chi phí tài chính quá lớn, dẫn đến kiệt quệ và “phải đến gần đây, DN chúng tôi mới hồi phục dần, lãi suất cho vay cũng giảm về mức dễ thở hơn”.

Phó tổng giám đốc NH cổ phần nói trên cho rằng lãi suất cho vay sẽ không lập tức tăng theo huy động vì thực tế mức điều chỉnh lãi suất tiền gửi thời gian qua không quá lớn. NH thương mại có thể bù đắp phần chi phí huy động vốn tăng thêm bằng cách cho vay ra nhiều hơn, tính ra lợi nhuận sẽ không giảm. Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cũng nhìn nhận dù một số nhân tố gây sức ép tăng lãi suất như tăng trưởng tín dụng, nhu cầu huy động trái phiếu chính phủ lớn nhưng việc lạm phát ở mức thấp trong năm nay là nhân tố giúp duy trì mặt bằng lãi suất thấp.