Mỗi năm VN có 40.000 người tử vong do thuốc lá: Đề xuất tăng thuế tiêu thụ
Tỷ lệ hút thuốc ở nam giới trưởng thành ở Việt Nam khoảng gần 50%.
Thuốc lá là nguyên nhân dẫn đến nhiều căn bệnh ung thư. Hậu quả từ các chất độc hại có trong thuốc lá còn ảnh hưởng tới sức khỏe sinh sản, sảy thai, vô sinh….
Việt Nam nằm trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều nhất thế giới. Theo điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành năm 2010, tỷ lệ hút thuốc ở nam giới trưởng thành là gần 50%. Do đó, Việt Nam đã xây dựng Luật Phòng chống tác hại thuốc lá.
Ông Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho biết, Quỹ nâng cao sức khỏe Thái Lan (ThaiHealth) đã giúp Bộ Y tế Việt Nam xây dựng Luật Phòng chống tác hại thuốc lá và tiếp tục giúp Việt Nam hoàn thiện dự án Luật Phòng chống tác hại rượu bia.
Giáo sư Prakit Vathesatogkit, người sáng lập quỹ Thái Health đã chia sẻ kinh nghiệm của Thái Lan về việc nâng cao sức khỏe của người dân trong đó có việc kiểm soát thuốc lá và rượu bia.
Tại Hội thảo về "Thuế thuốc lá, phụ thu thuế thuốc lá để phòng chống tác hại thuốc lá và nâng cao sức khỏe" tổ chức mới đây tại Thái Lan, Giáo sư Prakit Vathesatogkit, người sáng lập quỹ Thái Health đã chia sẻ kinh nghiệm của Thái Lan về việc nâng cao sức khỏe của người dân trong đó có việc kiểm soát thuốc lá và rượu bia.
Theo GS Prakit, để giảm thiểu số người tử vong do thuốc lá, Thái Lan đã có chính sách tăng thuế thuốc lá. Đây được coi là chính sách cùng thắng. Nếu công ty sản xuất thuốc lá không muốn trả thuế đó thì phải tính giá thành cao hơn từ đó lượng tiêu dùng giảm đi. Như vậy, vừa tốt cho sức khỏe con người vừa tạo nguồn thu cho chính phủ.
Kinh nghiệm Thái Lan từ 1991-2012, Thái Lan thực hiện 11 lần tăng thuế, mức thuế suất thuế thuế tiêu thụ đặc biệt hiện tại của Thái Lan là 87% (tương đương mức thuế suất 567% theo giá xuất xưởng như cách tính thuế của Việt Nam).
Kết quả, thu ngân sách của chính phủ tăng gần bốn lần, tỷ lệ hút thuốc của nam giới giảm từ 59% xuống 41.6%; tỉ lệ hút thuốc chung giảm từ 32% xuống 21,4%.
Tại buổi tập huấn “Thúc đẩy Giám sát và Truyền thông Phòng chống Tác hại của Thuốc lá” diễn ra ngày 5/5, bà Phan Thị Hải, Phó giám đốc Quỹ phòng chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế, hiện cơ quan này đang đề nghị tăng thuế thuốc lá trong Dự thảo Luật sửa 5 luật thuế trong thời gian tới.
Thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu của ung thư phổi.
Theo bà Hải, năm 2015 Việt Nam đã sử dụng 31.000 tỉ đồng để mua thuốc lá nhưng tốn trên 24.000 tỉ đồng cho chi phí khám chữa bệnh. Do vậy, việc tăng thuế sẽ góp phần giảm tỉ lệ sử dụng, giảm gánh nặng bệnh tật gây ra do thuốc lá.
Cụ thể, Bộ Y tế đang đề xuất áp dụng mức thu lên 2.000 đồng/gói thay vì Dự thảo đưa ra mức thuế tuyệt đối 1.000 đồng/gói từ năm 2020 trước đó.
Ông Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam cho rằng, theo ước tính của WHO và Ngân hàng Thế Giới, khi tăng thuế để giá tăng 10% thì sẽ giảm tiêu dùng khoảng 4% ở các nước phát triển và 5% ở các nước đang phát triển .
Còn ở người nghèo và lớp trẻ giảm tiêu thụ nhiều hơn. Cụ thể, khi tăng giá 10% sẽ giảm tiêu thụ tới 10% ở trẻ em và người nghèo. Giá thuốc lá cao cũng có tác dụng ngăn ngừa trẻ bắt đầu hút thuốc.
“Còn theo điều tra của Ngân hàng thế giới: trên phạm vi toàn cầu khi tăng thuế thuốc lá 10% sẽ làm tăng thu thuế chính phủ trung bình khoảng 7%”, ông Tuấn Lâm nói.
Bà Phạm Thị Hoàng Anh, Giám đốc Tổ chức Nhịp cầu sức khỏe Canada (HealthBridge Canada) tại Việt Nam cho rằng, lý do dẫn tới hàng triệu người dùng thuốc lá ở Việt Nam là tỷ lệ thuế trong giá bán lẻ vẫn ở mức thấp.
"Tỷ lệ thuế trong giá bán lẻ của Việt Nam ở ASEAN chỉ cao hơn Campuchia. Theo số liệu thống kê của WHO năm 2013, Việt Nam có tỷ lệ là 41,6% trong khi Brunei là 81%, Singapore là 71%, Thái Lan là 70%...," bà Hoàng Anh nói.
Bởi vậy, theo đại diện Tổ chức Nhịp cầu sức khỏe Canada tại Việt Nam, tỷ lệ thuế nên chiếm 2/3 hoặc 4/5 giá bán lẻ như một số nước khác để kìm sức mua trong nước.
Tuy nhiên cũng có ý kiến cho rằng, việc tăng thuế thuốc lá phải xem xét những tác động đến xã hội cũng như các doanh nghiệp thuốc lá trong nước, tăng thuế nhưng phải ngăn chặn được thuốc lá nhập lậu.
Hút thuốc lá ảnh hưởng tới khả năng sinh sản ở nữ giới khả năng thụ thai. Phụ nữ hút thuốc trên 15 điếu thuốc một...