Áp thuế TTĐB với nước giải khát có đường để giảm tình trạng thừa cân, béo phì?

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, đường không phải là nguyên nhân chính gây ra béo phì. Do vậy, dự thảo chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) với nước giải khát có đường đang gây ra những luồng ý kiến tranh cãi mạnh mẽ.

Béo phì không phải do nước giải khát có đường gây ra

Dự thảo chính sách thuế mới sẽ áp mới thuế TTĐB 10% đối với nước giải khát có đường đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến các bên liên quan để trình Chính phủ và Quốc hội.

Cơ quan soạn thảo cho rằng, nâng thuế gián thu đối với lĩnh vực nước giải khát có đường sẽ hạn chế người tiêu dùng sử dụng sản phẩm này, theo đó công cụ thuế sẽ đạt được ba mục đích: Bảo vệ sức khỏe người dân vì lượng đường tiêu thụ dễ gây thừa cân béo phì, mắc bệnh tiểu đường, phù hợp với thông lệ quốc tế và bổ sung nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, theo số liệu của Tổ chức Y tế thế giới cho hay, Việt Nam là nước có tỷ lệ người thừa cân, béo phì thấp nhất trong khu vực Đông Nam Á với tỷ lệ người thừa cân chiếm khoảng 10,2% dân số. Trong khi tỷ lệ thừa cân, béo phì trung bình của thế giới năm 2016 là 39%.

Áp thuế TTĐB với nước giải khát có đường để giảm tình trạng thừa cân, béo phì? - 1

Lười vận động là một trong những nguyên nhân chính gây béo phì.

Chưa kể đến, tỉ lệ thừa cân béo phì ở trẻ em phần lớn là trẻ em thành thị, trong khi nước ta hơn 60% dân số sống ở nông thôn. Mặt khác, đường và chất tạo ngọt chỉ chiếm 4% tổng số năng lượng trong chế độ ăn hàng ngày của một người Việt.

Ông Herbert Corchran, Giám đốc Liên minh Thuận lợi hóa Thương mại Việt Nam cho rằng, việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước ngọt là một thực tế không thông dụng và không được khuyến khích, bởi việc áp dụng thuế chưa chứng minh rằng sẽ bảo vệ sức khoẻ của người dân.

Thực tế, việc nạp năng lượng từ nhiều nguồn sản xuất khác nhau, một chế độ sinh hoạt ít lành mạnh mới là nguyên nhân chính dẫn tới các bệnh về béo phì, tiểu đường chứ không chỉ do đồ uống ngọt. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc thay đổi một chất nào đó trong thực phẩm chưa thể giải quyết được vần đề sức khỏe và bệnh tật.

Áp thuế TTĐB với nước giải khát có đường để giảm tình trạng thừa cân, béo phì? - 2

Tập thể dục mỗi ngày sẽ giúp hạn chế nguy cơ thừa cân béo phì.

Áp thuế TTĐB để giảm tình trạng thừa cân, béo phì?

Trung bình một người Việt Nam chỉ tiêu thụ khoảng 10,2 kg đường và chất tạo ngọt trong năm 2013, kém xa tỉ lệ trung bình của thế giới (24kg) và mức trung bình ở nhiều nước khác. Đường và chất tạo ngọt chỉ cung cấp khoảng 4% tổng số năng lượng trong chế độ ăn hàng ngày của một người Việt và chỉ bằng phân nửa tỉ lệ trung bình của thế giới (8%). Thành phần chính trong khẩu phần ăn của người Việt vẫn là ngũ cốc (57%), trong đó chủ yếu là gạo (52%).

Số liệu cho thấy người Việt tiêu thụ ít nước ngọt hơn nhiều so với người dân ở các quốc gia khác chứ chưa nói tới việc “lạm dụng” nước ngọt.

Điều quan trọng hơn cả, để giảm tình trạng thừa cân,béo phì thì người dân cần hiểu rõ về việc tiêu thụ đường như thế nào là hợp lý chứ không phải áp thuế TTĐB sẽ làm giảm tình trạng này.

Và một vấn đề lợi bất cập hại được đưa ra khi việc áp thuế có thể gây phương hại tới nền kinh tế. Theo nhóm nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM), nếu áp dụng thuế TTĐB đối với nước ngọt ở mức thuế 10% và mức thuế VAT được giữ nguyên, GDP sẽ giảm khoảng 0,115%, thu nhập từ sản xuất của cả nền kinh tế sẽ giảm 0,14%, thặng dư sản xuất giảm 0,077%, và lao động giảm 0,06-0.08%.

Không những vậy, dự luật thuế có thể gây tác động đến hàng chục ngàn lao động trong chuỗi giá trị của doanh nghiệp, ảnh hưởng đến 9.000 doanh nghiệp nhỏ và vừa và 1 triệu hộ kinh doanh sản phẩm. Đó là chưa kể đến việc đánh thuế nước giải khát có đường dự kiến sẽ tác động tiêu cực tới sinh kế của 337.000 hộ gia đình trồng mía.

Áp thuế TTĐB với nước giải khát có đường để giảm tình trạng thừa cân, béo phì? - 3

Hội thảo công bố nghiên cứu của CIEM.

Theo ông Nguyễn Tiến Vỵ, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA), hiện nay mới chỉ có 40/195 quốc gia và vùng lãnh thổ mới áp thuế TTĐB với nước ngọt. Tại khu vực châu Á, chỉ có 4 nước là Thái Lan, Campuchia, Lào, Brunei áp thuế TTĐB với nước ngọt.

Trong khi đó, điều đáng lo ngại nhất theo ông Vỵ khi tăng thuế này là khiến quy mô sản xuất giảm, giá sản phẩm trong nước cao sẽ dẫn đến tình trạng buôn lậu, sản xuất hàng giả, hàng nhái, ảnh hưởng trực tiếp tới người tiêu dùng cũng như nông dân trồng mía.

PGS.TS Nguyễn Văn Việt – Chủ tịch Hiệp hội Bia- Rượu- Nước giải khát Việt Nam nêu quan điểm, cơ quan nhà nước có thể xây dựng những chính sách có tính thân thiện thị trường hơn, phi thuế quan nhằm thay đổi thói quen, hành vi tiêu dùng vốn đã được triển khai hiệu quả ở nước khác như: Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục cho học sinh về nếp sống và những lựa chọn lành mạnh cho sức khỏe; đánh thuế theo lượng đường hoặc dựa trên một mức tuyệt đối nhất định; thuyết phục các công ty sản xuất tự cam kết và xây dựng kế hoạch giảm mức đường trong sản phẩm; công bố chuẩn dinh dưỡng; dán nhãn sản phẩm để thông tin tốt hơn cho người tiêu dùng…

Các chuyên gia khác thì cho rằng, nếu trường hợp Chính phủ vẫn quyết định thông qua dự luật thuế này, thì cần giãn thời gian thi hành, có thể dời ra từ 3-5 năm để doanh nghiệp có đủ thời gian chuẩn bị và điều chỉnh./.

([Tên nguồn]) .