Phim lột tả suy nghĩ của hơn 1 tỷ người dân TQ

Giải mã giấc mộng Mỹ của giới trẻ Trung Quốc thập niên 70 qua phim "Những người bạn Trung Quốc".

Giấc mộng Trung Quốc vẫn luôn là chủ đề, một từ khóa được người Trung Quốc luôn quan tâm và bàn luận sôi nổi, là đối tượng mà nhiều ban ngành thường xuyên đề cập giải thích, là chủ đề được bàn tán sôi nổi khắp đường phố cho đến tận hang cùng, ngõ hẻm dân cư, là nội dung phổ biến trong các bài khóa luận tốt nghiệp, đề thi của học sinh, sinh viên...

Còn trong bộ phim điện ảnh Những người bạn Trung Quốc (American Dreams In China), "giấc mộng Trung Quốc" được điện ảnh hóa, qua đó nhằm lột tả những câu chuyện cụ thể về từ vốn là chủ đề nóng của dư luận Trung Hoa.

Nếu nói điện ảnh Hollywood là "giấc mơ Mỹ" được phổ cập và đón nhận trên khắp thế giới, và hễ nhìn thấy hình ảnh tượng Nữ thần Tự Do là như thấy được giấc mơ Mỹ của mình đang dần được hiện thực hóa. Còn với điện ảnh Trung Quốc, công chúng nước này đều mong muốn làm được điều tương tự như người Mỹ đã làm.

Giấc mơ Mỹ của 3 thanh niên Trung Quốc trong Những người bạn Trung Quốc.

Nói đến bộ phim không thể không nhắc đến vị đạo diễn người Hồng Kông Trần Khả Tân (Peter Chan). Anh từng khiến dư luận chú ý khi đã trở thành người thêu dệt nên "giấc mộng Hồng Kông" với bộ phim Mật ngọt (Comrades：Almost a Love Story) sản xuất năm 1996. Lúc đó, Trần Khả Tân mời những Thiên vương và "Ảnh hậu" của Cbiz gồm Lê Minh, Trương Mạn Ngọc và Tăng Chí Vỹ, Dương Cung Như thủ vai chính.

Lê Minh và Trương Mạn Ngọc trong Mật ngọt.

Bên cạnh đó, đạo diễn Trần đã dùng tiếng hát của diva Đặng Lệ Quân với tình khúc Mật ngọt để kết nối và thắt chặt tình cảm giữa Hồng Kông với Trung Quốc đại lục. Từ đó về sau, các đạo diễn Hồng Kông bắt đầu đi sâu vào khai thác những bộ phim có yếu tố liên quan đến đại lục. Còn Trần Khả Tân vẫn thử sức với những bộ phim mà theo anh, nó không ra phim cổ trang cũng chẳng phải phim kiếm hiệp.
 
Và rồi cuối cùng với Những người bạn Trung Quốc, Trần Khả Tân đã thực sử trở lại với sở trường có một không hai của anh với thể loại phim đề tài hiện thực xã hội.

Thực tế cũng đã chứng minh điều này, khi phim tấn công các rạp chiếu, dù là một bộ phim có kinh phí vừa nhưng đã bắt đầu nắm bắt được thời cơ khi chinh phục khán giả đại lục. Bộ phim được coi như đã có được thiên địa nhân hòa với công chúng đại lục, đồng thời là bước ngoặt dẫn dắt Trần Khả Tân tiếp tục nắm bắt thời cơ mà anh từng để lỡ dở.

Am hiểu Trung Quốc đại lục

Cho dù nội dung đề tài trong Những người bạn Trung Quốc lần này khác xa so với những tác phẩm trước đây mà Trần Khả Tân từng dàn dựng, khán giả vẫn cảm nhận được những yếu tố hết sức quen thuộc mang tên Trần Khả Tân từ bộ phim này.

Bên cạnh những khác biệt giữa một "giấc mộng Hồng Kông" của hơn 10 năm trước so với "giấc mộng Trung Quốc" của hiện tại, nhưng ca khúc Mật ngọt của Đặng Lệ Quân mà đạo diễn Trần sử dụng trong phim khi đó từng làm cảm xúc thăng hoa và góp yếu tố không nhỏ cho thành công của bộ phim cùng tên.

Còn trong Những người bạn Trung Quốc, các ca khúc như Chuyện ánh mặt trời hay Tương lai tươi sáng dù không phải chỉ là việc "vẽ rồng điểm mắt" mà thể hiện việc một đạo diễn xứ cảng thơm am hiểu sâu sắc về Trung Quốc đại lục.

Trailer phim Những người bạn Trung Quốc và ca khúc Tương lai tươi sáng.

Với tiết tấu nhanh giúp làm tăng cảm xúc về không khí thời đại cũng như khéo léo làm che khuất những thiếu xót trong phim, đây đồng thời cũng là một cách làm hết sức thông minh và tài tình của đạo diễn Trần.

Tình cảm anh em, bạn bè - chủ đề cốt lõi trong phim Trần Khả Tân

Chỉ đạo quay phim là Đỗ Khả Phong, sự hợp tác giữa họ Đỗ với đạo diễn Trần Khả Tân lần này khiến người xem liên tưởng khi được ngược dòng thời gian để đến với những thời khắc trong Mật ngọt trước đó.

Ngoài ra, cảm xúc cốt lõi trong Những người bạn Trung Quốc chủ yếu đề cập đến tình cảm anh em, bạn bè, trong đó sự sắp đặt giữa 3 người anh em là nhân vật nam thanh niên trong phim cũng làm khán giả liên tưởng đến tham vọng của Trần Khả Tân từng được thể hiện trong bộ phim cổ trang dã sử The Warlords (có tên tiếng Việt là Thống lĩnh) do anh dàn dựng năm 2007 với tình huynh đệ của 3 nam nhân vật chính qua sự thể hiện của các ngôi sao hàng đầu Trung Quốc gồm Lý Liên Kiệt, Lưu Đức Hoa và Kim Thành Vũ.

Tình cảm huynh đệ giữa Kim Thành Vũ - Lý Liên Kiệt và Lưu Đức Hoa trong The Warlords - Thống lĩnh.

Khách quan mà nói, Những người bạn Trung Quốc chính là sự kết hợp của Thống lĩnh với Mật ngọt. Theo đạo diễn Trần Khả Tân, cốt lõi phim đều đề cập chuyện về ba người đàn ông, tuy nhiên kết cục trong Thống lĩnh dường như gần gũi và phù hợp hơn với quan hệ đi lên giữa ba đối tác trong giới doanh nhân, còn trong Những người bạn Trung Quốc lại không chọn cái kết bi kịch như Thống lĩnh mà một cái kết mở như của Mật ngọt.

Hơn nữa, giữa Những người bạn và Mật ngọt cũng có nhiều điểm tương đồng. Cả hai đều tập trung đề cập nội dung về những nhân vật đến từ những vùng ngoại ô tỉnh lẻ đến sinh nhai ở các thành phố lớn. Mật ngọt dùng hình thức trần thuật theo thời gian, Những người bạn cũng theo cách thức tương tự như vậy trong dẫn dắt câu chuyện, cùng đưa khán giả hồi tưởng lại năm tháng đời mình. Mật ngọt với cảnh mở màn là hình ảnh tàu hỏa cập nhà ga Hồng Kông và cũng với hình ảnh chiếc tàu để đi đến cái kết cho phim. Còn với Những người bạn lại lấy hình ảnh anh chàng Thành Đông Thanh đạp xe đi qua đi lại ở Đại học Bắc Kinh làm cảnh mở màn để rồi kết thúc cũng lặp lại với cảnh này.

Nếu nói, với Mật ngọt là nội dung về Hồng Kông nhưng xảy ra trên đất Mỹ và Hồng Kông, thì Những người bạn là câu chuyện về Hồng Kông và xảy ra ở Trung Quốc đại lục và nước Mỹ. Về phương diện điện ảnh mà nói, Những người bạn mang màu sắc và hình thức từ Trung Quốc đại lục, nhưng cái hồn, cái cốt lõi thì vẫn là từ Hồng Kông mà ra.

Tình cảm anh em bạn bè thân thiết trong Những người bạn Trung Quốc.

Tình cảm anh em, tình yêu, tình cha con, tình mẫu tử... đều là những đề tài thường gặp trong các bộ phim điện ảnh, đồng thời là những cảm xúc phổ quát nhất. Người đời có câu "Chớ nên lập công ty cùng với bạn thân của mình", tuy nhiên trong bộ phim này, tình cảm thân thiện giữa ba người bạn cùng giới, họ cùng nhau lớn lên, mỗi người một hoài bão, mỗi người họ đều tự phấn đấu, cùng có những lúc thất vọng và đôi  khi là bất đồng. Đó cũng có thể coi là những điểm thành công của phim được thể hiện thông qua một số cảnh quay gay cấn nhất. Hơn nữa, những gì mà cả 3 người bạn làm được, là cùng tạo dựng nên công ty chung và thành công giúp họ trở nên danh tiếng và ngẩng cao đầu.

Ngược lại, nội dung bao trùm của bộ phim không phải gây ấn tượng  nhất ở việc nhân vật chính chịu mất mát sau khi nỗ lực phấn đấu để  đạt được lý tưởng. Cao trào của bộ phim chính là khi ba người bạn cùng ngồi đàm phán, với việc Thành Đông Thanh (Huỳnh Hiểu Minh đóng) nhờ tài diễn thuyết đã đàm phán thành công khi thuyết phục được đối tác người Mỹ.

Hình thức dùng mưu lược để ngoại giao thành công có gì đó tương đồng trong bộ phim võ hiệp trước đó The Warlords khi cả 3 huynh đệ Bàng Thanh Vân (Lý Liên Kiệt đóng), Triệu Nhị Hổ (Lưu Đức Hoa đóng) và Khương Ngọ Dương (Kim Thành Vũ đóng) cùng đánh Nhật đuổi tây.

Thành công: Cái kết của Những người bạn Trung Quốc

Bộ phim đã nhận được sự hưởng ứng tích cực từ khán giả với những tràng vỗ tay hay những giọt nước mắt xúc động. Trong cảnh quay gay cấn về buổi đàm phán chính là muốn nói đến tình anh em bạn bè khi Thành Đông Thanh đã giúp cậu bạn thân Mạnh Hiểu Tuấn (Đặng Siêu đóng) gỡ lại bàn thua trông thấy, giúp anh ngẩng cao đầu khi lấy lại được danh dự từng bị gục ngã và mắc kẹt với "giấc mơ Mỹ" năm xưa.

Đề tài mới mà không mới

Có thể thấy "giấc mộng mới" mà không hề mới khi lấy nhân vật Mạnh Hiểu Tuấn làm hình tượng đại diện cho thế hệ những người Trung Quốc có tài giao thương thập niên những năm 90 nhưng lại bị mắc kẹt với "giấc mơ Mỹ".

Trong phim, ba người bạn cuối cùng chỉ còn biết quay trở lại cố quốc để tìm một "giấc mộng Trung Quốc" để rồi cùng thực hiện được "giấc mộng Trung Quốc" trên chính đất nước của mình và cuối cùng lại trở lại Mỹ để được chính người Mỹ công nhận trước những thành công mà Mạnh Hiểu Tuấn cũng như hai người bạn của anh đạt được. Điều này không khỏi làm người xem nhớ đến câu nói, người đẹp nhờ chinh phục phái mạnh mà chinh phục được cả thế giới, đàn ông chinh phục được nước Mỹ là chinh phục được cả thế giới.

Giấc mơ Trung Quốc của 3 thanh niên trên đất Mỹ.

Trong một bài phỏng vấn gần đây, đạo diễn Trần Khả Tân từng nhận định: "Tăng trưởng GDP không giống như việc phát triển văn hóa, hơn nữa cài mà chúng ta gọi là giấc mộng Trung Quốc không phải chỉ để xóa đi chủ nghĩa dân tộc cào bằng về hình ảnh một châu Á ốm yếu, và cũng không phải nhằm biểu dương những gì được cho là chỉ thuộc về Wall Street". Đạo diễn sinh năm 1962 nhấn mạnh thêm: "Thanh niên thời nay cần nuôi mộng gì và nên có tinh thần ra sao để có thể hòa nhập được với sự tiến bộ đi lên của các nước lớn văn minh, khi mọi người vẫn còn chưa hiểu rõ được điều này thì làm sao hy vọng có được đáp án chỉ từ điện ảnh".

Một chút hối tiếc...

Đạo diễn Trần Khả Tân vốn là một đạo diễn sáng tạo và hết sức lão luyện, có thể thấy qua những tình tiết kỹ thuật trong phim như hình ảnh, dẫn dắt câu chuyện, xử lý nhịp phim cho đến sắp xếp cốt truyện mang tình tiết hài hước đều khiến bộ phim thêm nhịp nhàng, hợp lý không bị rơi vào những cảnh bị đóng băng. Kỹ năng diễn xuất của các diễn viên cũng khá thỏa đáng và ăn ý, khiến phim có thể gọi là một kiệt tác trong thời buổi những bộ phim thương mại đang lấn lướt và tràn lan trên thị trường.

Đạo diễn Trần Khả Tân trong tay 3 nam diễn viên chính.

Tuy nhiên một ý kiến của khán giả sau khi xem phim lại nhận xét, cho dù phim mang ý nghĩa cổ vũ tinh thần lớn lao, cái kết của phim có hậu khi nhân vật chính đạt được thành quả, tuy nhiên phim vẫn không tránh khỏi khiến khán giả có đôi chút nuối tiếc. Điều này có thể lý giải bởi lẽ, cho dù nhân vật chính đã trở nên giàu có nhờ nỗ lực phấn đấu, vượt qua gian khổ, cống hiến tên tuổi, công sức của họ cho các phòng thí nghiệm của Mỹ.

Tuy nhiên họ đã để tuổi trẻ của mình trôi qua nhật mau, họ cũng đánh mất luôn cả thú vui riêng quan trọng nhất thời trai trẻ của đời mình. Để đến khi họ đi quá xa những ước nguyện ban đầu của cá nhân.

Cụ thể là nhân vật Vương Dương (Chung Đại Vy đóng) vốn là một nhà thơ và luôn hoài nghi để rồi cuối cùng lại phải chịu thỏa hiệp với cuộc sống thường nhật với những lo toan  thực tế thường nhật quá đỗi trần trụi, anh chọn cuộc sống thế tục như bao người khác vẫn làm.

Với chàng trai Thành Đông Thanh khi đối diện với mối tình đầu của mình, cô gái dù đã có cuộc sống riêng, cũng không hề hối hận với lựa chọn ban đầu của mình. Thậm chí ngay đến nhân vật anh chàng Mạnh Hiểu Tuấn, có vẻ những trải nghiệm thất bại của anh từng gặp khá nhiều thất bi trên đất Mỹ đã bị phóng đại hơi quá mặc dù anh là một người giỏi giang.

Cả 3 đã để tuổi trẻ của mình trôi qua mau và cũng đánh mất chính mình khi nắm trong tay giấc mộng thành công.

Và khi giấc mộng của những "dế nhũi" hay "rùa biển" đã thành hiện thực, sẽ lại trở về cố hương nhưng lại từ bỏ chính con người ban đầu của mình. Kết cục là trên thực tế cũng như trong phim, trên đời này mấy ai còn để ý đến ý nghĩa đó,  bởi khi túi tiền của mỗi người đã căng phồng và dư dả thì cũng là khi con người ta nhận ra một điều, họ đánh mất chính mình.

Ngoài ra, phim đưa người xem trở lại quá khứ của hoài niệm, của dĩ vãng năm tháng đã qua. Cùng với tinh thần cổ vũ lớp trẻ sáng tạo, có ý chí và tinh thần phấn đấu để thành công, nhưng vì yêu cầu về doanh thu và nhằm thỏa mãn đối tác đầu tư cũng như thực hiện tham vọng của đạo diễn khiến phim mất đi cơ hội để trở thành một bộ phim điện ảnh có ý nghĩa thời đại và có tính tiên phong cho dù vẫn đặc biệt nổi bật so với những bộ phim thương mại thô tục hiện nay.

Một điều nữa mà phim khiến người xem cảm thấy nuối tiếc là phim đề cập đến ước mơ một cách nhân văn và cũng đầy tham vọng nhưng phim chỉ đơn thuần mang tên giấc mơ nhưng không phải một giấc mơ hiện hữu.

Hình mẫu ngoài đời thực trong phim

Những người bạn Trung Quốc lấy nguyên mẫu hình tượng ba doanh nhân thành đạt, trong đó có người sáng lập nên Tập đoàn giáo dục Tân Đông Phương nổi tiếng khắp Trung Quốc là Du Mẫn Hồng, Từ Tiểu  Bình và Vương Cường.

Trong đó vai diễn Thành Đông Thanh của Huỳnh Hiểu Minh được cho là dựa trên nguyên mẫu của Du Mẫn Hồng, nhân vật Vương Dương của Chung Đại Vy là nguyên mẫu của Vương Cường, trong khi Mạnh Hiểu Tuấn do Đặng Siêu thể hiện là nguyên mẫu của Từ Tiểu Hồng.

Nguyên mẫu ngoài đời của 3 nhân vật trong phim Những người bạn Trung Quốc.

Phim nói về ba người bạn thân thiết từ ba vùng quê khác nhau với tính cách cũng khác nhau cùng chung một thách thức là những khó khăn thăng trầm giữa giấc mơ với thực tiễn cuộc sống đầy khó khăn vất vả, đồng thời lột tả sự biến hóa của đất nước Trung Quốc sau 30 năm đổi mới.

Bối cảnh phim được đề cập đến trải dài xuyên suốt từ những năm 1980 cho đến những năm đầu thế kỷ 21, ba thanh niên Thành Đông Thanh (Huỳnh Hiểu Minh đóng), Vương Dương (Chung Đại Vy) và Mạnh Hiểu Tuấn (Đặng Siêu) cùng chung lý tưởng thay đổi cuộc đời, họ cùng nhau sáng lập nên ngôi trường đào tạo tiếng Anh để rồi cuối cùng thực hiện được "giấc mộng kiểu Trung Quốc" mà thế hệ thanh niên thời đó từng ôm ấp thực hiện.

Ba người bạn cùng dòng chữ biểu tượng 388888 "cả ba cùng phát tài mãi mãi".

Kịch bản phim vốn được Từ Mẫn Hồng viết về những kinh nghiệm của đời mình, năm 2011 Trần Khả Tân nhận được và nhiều lần có ý định thực hiện thành một bộ phim về giới thương gia cũng như cuộc sống thập niên những năm 80 ở Trung Quốc.

Phim ra mắt hôm 17/5/2013 và ngay trong ngày đầu công chiếu đã đạt doanh thu phòng vé với con số ấn tượng 24 triệu NDT (khoảng 80 tỷ đồng). Đồng thời, chỉ trong ba ngày của tuần đầu ra rạp đã vượt ngưỡng 100 triệu tệ, vươn lên dẫn đầu doanh thu phòng vé ở Trung Quốc, đè bẹp cả bom tấn Hollywood là Iron Man 3 từng làm mưa làm gió ở Trung Quốc.