Kịch bản Tèo Em tiệm cận chuyên nghiệp

Bộ phim Tèo Em đang ăn khách phòng vé nhưng lại thất bại với giới chuyên môn. Soi một số điểm được và chưa được của Tèo Em. So sánh Tèo Em với những bộ phim hài trước của Charlie Nguyễn và cộng sự.

Tại sao Tèo Em ăn khách?

Sau 3 ngày công chiếu kể từ 20/12, bộ phim Tèo Em, đạo diễn Charlie Nguyễn, sao chính Thái Hòa và Johnny Trí Nguyễn, đã thống trị phòng vé. Theo Motthegioi, phim đã đạt được mức doanh thu là 15 tỷ đồng trên toàn quốc. Đáng kể trong ngày đầu tiên công chiếu, doanh thu của phim vượt qua cả Iron Man 3 phát hành vào tháng 5/2013. Con số cũng vượt xa hai bộ phim ăn khách nhất mùa Tết 2013 là Nhà có năm nàng tiên (4 tỷ/3 ngày) và Mỹ nhân Kế (12 tỷ/3 ngày). 

Vì sao Tèo Em lại ăn khách đến vậy?

Tèo Em có chiến lược quảng bá xuất sắc

Nhiều ý kiến nhấn mạnh rằng Tèo Em có chiến lược quảng bá và marketing bài bản từ nhiều tháng trước khi ra rạp. Đây là điều không cần tranh cãi. Từ trước khi ra rạp vài tháng, tại hệ thống rạp chiếu phim của nhà phát hành Tèo Em, trailer của bộ phim được phát trong thời gian chờ xem phim mới đều khiến khán giả cười ngặt nghẽo và hết sức mong chờ bộ phim.

Thông tin về dàn sao ăn khách với sự góp mặt của Johnny Trí Nguyễn và đặc biệt Thái Hòa cũng khiến công chúng yêu phim và dân “chuyên gia, phê bình” Việt Nam đặt thêm kỳ vọng vào Tèo Em như một bộ phim sẽ “vớt vát” chất lượng cho một năm phim Việt toàn bom xịt và những tác phẩm độc lập thì im hơi lặng tiếng.

Tèo Em có thương hiệu phim Việt kiều

Không chỉ vậy, lý do Tèo Em ăn khách sâu xa hơn chút còn nằm ở “thương hiệu” phim Việt kiều mà ekip sáng tạo đã xây dựng từ năm 2007 với Dòng Máu Anh Hùng. Sự thành công của Dòng Máu Anh Hùng đã là bàn đạp để Charlie Nguyễn và cộng sự từ khi trở về Việt Nam kể những câu chuyện “đánh bại” những nhà kể chuyện được đào tạo và từng chỉ làm việc trong nước.

Hành trình làm các phim Để Mai Tính, Long Ruồi, hay Cưới Ngay Kẻo Lỡ qua các năm có thể được xem là sự xâm nhập sâu vào phông văn hóa của thị trường trong nước. Sau 5 năm, cả ekip và khán giả dường như mong muốn nhà làm phim phải tạo ra được những đột phá mang tính giai đoạn, chuyển mình từ thâm nhập sang kể được chuyện thuần Việt. Sau Bụi Đời Chợ Lớn, khán giả dồn sự chú ý, đánh giá và nhận xét với Tèo Em nhiều hơn.

Kịch bản tiệm cận sự chuyên nghiệp

Cảnh hài tục quen thuộc trong các kịch bản do Charlie Nguyễn đạo diễn

Có thể thấy từ Để Mai Tính đến Long Ruồi đến Cưới Ngay Kẻo Lỡ, những chi tiết gây cười trong phim của Charlie Nguyễn tương tự giống nhau. Những chi tiết này được nhiều người gọi là “chi tiết nhảm”. Ví dụ, trong kịch bản của Để Mai Tính, Long Ruồi và Cưới Ngay Kẻo Lỡ đều có những cảnh nude hở hang gây cười thô tục. Trong Để Mai Tính là cảnh Thái Hòa đóng vai chị Hội “lột” khăn tắm của Dustin Nguyễn. Trong Long Ruồi là cảnh Thái Hòa đóng vai Long Đại Ca cho đàn em xem nốt ruồi ở mông (chi tiết này còn đóng vai trò cài cắm nhưng vẫn là chi tiết nude tục).

Những chi tiết này cũng lặp lại trong bộ phim Tèo Em. Đó là các cảnh Tèo em Thái Hòa bước tận vào trong phòng tắm nơi Johnny Trí Nguyễn đang đi vệ sinh để trò chuyện, thậm chí Thái Hòa có nhiều cảnh lộ mông, khoe vú, hở rốn. Việc lặp lại chi tiết này khiến khán giả “phát ngán” là điều không khó hiểu.

Tèo Em bị chỉ trích nhiều chi tiết gượng ép nhưng không thể phủ nhận việc cố gắng chuyên nghiệp hóa kịch bản theo một cấu trúc chặt chẽ

Tuy vậy, chính việc chuốt chi tiết cho thấy ekip Việt Kiều của Charlie Nguyễn, dù đã nỗ lực để thuần Việt trong kể chuyện, không thể hấp thụ được vốn sống thuần Việt để “chuốt” được ra tất cả mọi chi tiết sáng tạo hơn, mới hơn và Việt hóa hơn. Điều này là tất nhiên và không có nghĩa Tèo Em thất bại trong việc thuần Việt và làm duyên so với các bộ phim hài trước của Charlie Nguyễn. Đáng kể nhất chính là các chi tiết như cảnh đi xin xăng, cảnh ô tô bay qua cầu và bị vịt rơi vào đầu ô tô, cảnh hai nhân vật gặp nạn dưới sông. Đó là nỗ lực của nhà biên kịch đã đạt được, dù nhiều dù ít.

Một điều cần công nhận khác của Tèo Em là sự định hình rõ phong cách kể chuyện tiệm cận sự chuyên nghiệp đến kịch bản Hollywood. Có thể nhận định một chiều rằng, kịch bản Tèo Em được tư duy như sau: các nhà biên kịch nắm rõ công thức kể chuyện ba hồi (sơ sài là: vấn đề - giải quyết rắc rối – kết quả). Sau đó họ áp cấu trúc đó vào một cốt chuyện và chuốt các chi tiết theo cấu trúc khung sườn lớn 3 hồi. Việc chuốt chi tiết gặp vấn đề nhưng cấu trúc khung sườn lớn của câu chuyện thì không hề lỏng.

Một cảnh hài duyên dáng trong phim (Thái Hòa hở lông nách).

Người xem Tèo Em không bao giờ lạc hướng khỏi câu chuyện. Họ được cho biết sẵn cái đích cần đến, và sau đó là những cố gắng đạt đích của hai nhân vật, cuối cùng, sau thất bại, hai nhân vật cũng đạt được mục đích. Nếu so với nhiều bộ phim của các nhà làm phim trong nước, thấy rõ sự khác biệt này bởi các nhà làm phim trong nước, kịch bản không hề qua được “nước cản” này. Cũng chính vì dùng công thức Hollywood mẹ trong việc kể một bộ phim giải trí nên Tèo Em giống với các bộ phim giải trí của Mỹ. Nhưng, chuyện các nhà làm phim có học hỏi phim Mỹ, học hỏi đến đâu và như thế nào thì chỉ nhà biên kịch mới rõ.

Ngược lại, sản phẩm Tèo Em vẫn là một sản phẩm giải trí riêng với chuyện riêng của hai nhân vật Tèo em và Tí anh. Nhân vật trung tâm của câu chuyện là Tèo em. Nhà biên kịch kể chuyện theo góc nhìn của Tèo em, một đứa khùng, đần độn, dở hơi nhưng lại rất muốn có một người anh. Những hành động tỏ ra là vô lý với một khán giả bình thường nhưng lại rất có lý với chính nhân vật đó và vì thế câu chuyện trở nên hợp lý.

Góc nhìn kể chuyện của phim theo tâm lý nhân vật Tèo em đần độn.

Những ý kiến trái chiều

Rất nhiều cây viết trên báo chí và các fan hâm mộ đều nói rằng Tèo Em là một bộ phim cù khán giả một cách nhảm nhí và làm người xem thất vọng. Tiêu biểu là những ý kiến sau:

Nhà báo Cát Khuê: “Câu chuyện đi cứu vãn hạnh phúc của Tí Anh khởi đầu khá... gượng ép, nên việc dẫn đến cái cớ gặp lại Tèo Em rồi cùng nhau trên một chuyến hành trình về Sa Ðéc hóa ra lại dài dòng. Với một kịch bản thiếu điểm nhấn, Tèo Em để các nhân vật nói gần như suốt phim, nói không ngưng nghỉ. Ðất diễn cho diễn viên không nhiều, Tí Anh của Johnny Trí Nguyễn lúc nào cũng nhăn nhó rồi hét lên, cáu giận. Tèo Em của Thái Hòa thì lúc nào cũng phải diễn kiểu “mặt ngu” và những cách chọc cười của anh (hở mông, vụng về hậu đậu hay nói những câu ngô nghê) đã không còn mới mẻ nếu không muốn nói là nhàm.”

Nhân vật của Lan Ngọc có hành động dở hơi không đồng nghĩa là vô lý

Nhà báo Nguyên Minh: “Một bộ phim giải trí không đồng nghĩa với một bộ phim nhảm nhí. Kịch bản không có điểm nhấn, các chi tiết trong cuộc hành trình của hai nhân vật thiếu sự hấp dẫn. Phim chủ yếu khai thác tiếng cười ở nhân vật Tèo nhưng lại làm quá đà, dẫn đến lố và vô duyên. 

Kịch bản “đần độn hóa” nhân vật một cách thái quá khiến Thái Hòa luôn luôn phải diễn vẻ “ngu đần” từ đầu cho đến cuối phim. Tèo Em cũng không mang đến ý nghĩa gì và mọi thứ diễn ra như một trò đùa.”

Thái Hòa lộ vú và nude, cách chuốt hài tục quen thuộc cho thấy các nhà làm phim không giàu vốn sống, đặc biệt ở Việt Nam

Nhà báo Thảo Nguyên so sánh Tèo Em cùng Due Date với Rain Main: “Xem “Tèo em”, không khó để nhận ra những nét “tương đồng” có chủ ý giữa bộ phim của đạo diễn Charlie Nguyễn và bộ phim hài “Due date” của Mỹ sản xuất năm 2010.

Cũng giống như, khi xem “Tèo em”, ta có thể nhìn thấy sự tương đồng nhất định với “Due date”. Nhưng giữa “Tèo em”, “Due date” và “Rain man” là sự so sánh không thể khập khiễng hơn về ý tưởng, giá trị nghệ thuật trong một tác phẩm điện ảnh.”

Rain Man, bộ phim được cho là phim nghệ thuật, được đem ra so sánh với Tèo Em. Thảo Nguyên khẳng định: “Giá trị của một bộ phim giải trí, phim hài nhảm là tiếng cười vui vẻ, là doanh thu phòng vé.”