“Dọn dẹp” công ty chứng khoán

Dự báo quý I-2013 trở đi sẽ là mùa bùng phát tự tái cấu trúc, sáp nhập, phá sản… của các công ty chứng khoán.

Theo Thông tư 165/2012 sửa đổi một số điều của Thông tư 226/2010 quy định về chỉ tiêu an toàn tài chính cho các công ty chứng khoán, các công ty chứng khoán bị kiểm soát đặc biệt nếu không khắc phục được tình trạng lỗ lũy kế 50% vốn điều lệ trở lên sẽ bị đình chỉ hay tạm ngừng hoạt động. Thông tư này có hiệu lực từ ngày 1-12 và được giới phân tích tài chính xem là bài kiểm tra sức khỏe tài chính cuối cùng cho các công ty chứng khoán.

Chuẩn bị tháo chạy

Trước khi Thông tư 226 được áp dụng, đã có bảy công ty chứng khoán bị đưa vào diện kiểm soát đặc biệt, có công ty bị đưa vào diện này đến hai lần. Trên sàn, số công ty chứng khoán kinh doanh lỗ không đếm xuể. Thử “soi” báo cáo tài chính một công ty thì thấy doanh thu mấy tháng qua từ môi giới chứng khoán chỉ khoảng 100 triệu đồng. Mức thu này không đủ trang trải cho quỹ tiền lương nhân viên, chưa nói đến hoạt động toàn công ty.

Chính vì thế, khi Thông tư 165 có hiệu lực với nhiều quy định chặt chẽ hơn về tỉ lệ an toàn tài chính, chắc chắn sẽ có thêm nhiều công ty chứng khoán nữa rời thị trường.

Thị trường suy kiệt, nhà đầu tư mất lòng tin, giá cổ phiếu thì liên tục giảm, mảng môi giới chứng khoán gần như không có doanh thu, dịch vụ tư vấn đầu tư, bảo lãnh phát hành gần như “ngồi chơi xơi nước”. Nhiều công ty chứng khoán đang tự tìm đường thoát thân trước khi bị rút giấy phép.

Nhiều công ty chứng khoán hiện nay hoạt động không khác gì công ty đầu tư vì các nghiệp vụ bản sắc như môi giới, tư vấn, bảo lãnh phát hành không còn nữa. Ảnh: M.THẢO

Cách “tháo chạy” phổ biến hiện nay là tự bỏ các nghiệp vụ như môi giới chứng khoán, bảo lãnh phát hành, chuyển khách hàng cho công ty chứng khoán khác. Công ty Chứng khoán Đông Dương đã áp dụng cách này.

Tổng giám đốc một công ty chứng khoán (xin không nêu tên) cho biết việc xin rút bớt nghiệp vụ xem như là tự tái cấu trúc. Mặt khác, theo quy định, để được thực hiện nghiệp vụ môi giới phải có vốn pháp định 25 tỉ đồng, nghiệp vụ tư vấn đầu tư là 10 tỉ đồng, tự doanh 100 tỉ đồng và bảo lãnh phát hành là 165 tỉ đồng, cho nên công ty chứng khoán muốn giảm vốn pháp định để bớt khó khăn.

Dấu hiệu này cũng cho thấy các công ty chứng khoán đang đi dần đến việc ngưng hoạt động. Bởi lẽ giấy phép thành lập mà Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp cho công ty chứng khoán cũng là giấy phép hoạt động, từ bỏ các nghiệp vụ hoạt động cũng gần xem như tự rút lui.

Lối thoát cũng tắc

“Cửa thoát” khả thi nhất đối với các công ty chứng khoán là sáp nhập hoặc bán cổ phần cho đối tác nước ngoài.

Tuy nhiên, ngay ở phương án này, nhiều chuyên gia lại đánh giá không hề khả thi. Vì giá trị thực tế của một công ty chứng khoán chỉ nằm ở cái giấy phép hoạt động nên việc sáp nhập các công ty chứng khoán trong nước lại với nhau rất khó.

Trường hợp khác là bán cổ phần cho nhà đầu tư nước ngoài muốn sở hữu. Nhưng cách này khá ít, bởi lẽ từ tháng 9-2012, Chính phủ đã cho phép thành lập công ty chứng khoán 100% vốn ngoại. Vì thế, các nhà đầu tư ngoại muốn vào thị trường Việt Nam sẽ tự thành lập ra công ty chứng khoán hơn là đi mua lại một công ty ít khách hàng và đang kinh doanh không hiệu quả.

Có chăng là các nhà đầu tư nước ngoài đang hoạt động ở Việt Nam hay các công ty chứng khoán khác muốn gia tăng thị phần, quy mô… ở chợ chứng khoán qua việc sở hữu cổ phần nữa tại một công ty chứng khoán khác.