Vụ PGĐ Eximbank TP HCM cuỗm 301 tỉ đồng bỏ trốn: Lỗ hổng kiểm soát tiền gửi

Ngày 23-2, Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) đã có văn bản trả lời bà Chu Thị Bình - một khách hàng gửi tiết kiệm - bị ông Lê Nguyễn Hưng, nguyên Phó Giám đốc Chi nhánh Eximbank TP HCM, lừa đảo 301 tỉ đồng.

Theo văn bản trả lời, Eximbank cam kết bảo đảm quyền lợi, hoàn trả cho bà Bình toàn bộ số tiền gửi tiết kiệm sau khi tòa án phán quyết ngân hàng (NH) bị thiệt hại theo vụ việc Eximbank khởi kiện ông Lê Nguyễn Hưng.

Không né tránh trách nhiệm

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động về việc bà Chu Thị Bình ủy quyền cho ông Lê Nguyễn Hưng giao dịch, ông Lê Văn Quyết, thành viên HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Eximbank, trích dẫn kết luận của cơ quan điều tra, cho rằng toàn bộ giấy ủy quyền mà ông Lê Nguyễn Hưng dùng để rút tiền đều có chữ ký của bà Bình. Ban đầu, các giấy tờ này được ký khống và để trống tên người được ủy quyền, tạo điều kiện cho ông Hưng điền tên người khác vào nhằm thực hiện hành vi rút tiền của bà Bình.

Vụ PGĐ Eximbank TP HCM cuỗm 301 tỉ đồng bỏ trốn: Lỗ hổng kiểm soát tiền gửi - 1

Khách hàng giao dịch tại Eximbank

Theo ông Lê Văn Quyết, Eximbank không có chủ trương trì hoãn hay né tránh trách nhiệm trả lại tiền cho khách hàng. "Tuy nhiên, chúng tôi phải thực hiện theo đúng quy định của pháp luật là khởi kiện ông Hưng. Sau đó, tòa phán quyết Eximbank là bên thiệt hại thì HĐQT Eximbank mới có thể ban hành quyết định trả lại tiền cho bà Bình. Chúng tôi đang mong muốn công an nhanh chóng đưa ông Hưng (đã bỏ trốn ở Mỹ - PV) về Việt Nam để khai báo rõ ràng nhằm giảm bớt hệ lụy của một số người liên quan đến vụ mất tiền" - ông Quyết nói.

Thiệt hại cho người gửi tiền

Tuy nhiên, theo luật sư Phùng Anh Chuyên, thành viên Ban Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP HCM, việc cơ quan công an đưa ông Hưng về nước là không dễ bởi muốn làm được việc này thì giữa Mỹ và Việt Nam phải có ký kết hiệp định dẫn độ.

Luật sư Chuyên đánh giá Eximbank xác định trách nhiệm trả lại tiền cho bà Bình là đúng đắn. Thế nhưng, HĐQT Eximbank muốn khởi kiện ông Hưng và chờ đến khi có phán quyết của tòa mới chi trả là không phù hợp pháp luật. Bởi theo quy định của Bộ Luật Dân sự, nhân viên có hành vi sai trái dẫn đến thiệt hại cho khách hàng thì người sử dụng lao động phải có trách nhiệm bồi thường, không phải chờ phán quyết của toàn án. Như thế, trong trường hợp này, ông Lê Nguyễn Hưng lừa đảo bà Chu Thị Bình thì Eximbank là tổ chức có trách nhiệm bồi thường. Còn khi nào tòa án phán quyết Eximbank là bên bị thiệt hại thì khi đó ông Hưng có trách nhiệm trả lại tiền cho NH.

Tuy nhiên, phiên tòa xét xử vụ Eximbank kiện ông Hưng không biết khi nào mới diễn ra do công an chưa bắt được nghi can. Nếu HĐQT Eximbank chờ phán quyết của tòa mới quyết định trả lại tiền cho bà Bình, thời gian giải quyết vụ việc có thể kéo dài, gây thiệt hại cho người gửi tiền. "Giả sử vụ việc bị kéo dài xảy ra thì bà Bình có thể khởi kiện Eximbank và chắc chắn NH này sẽ thua kiện" - luật sư Phùng Anh Chuyên nhận định.

Tăng cường công nghệ thông tin

Theo LS-TS Bùi Quang Tín (Trường ĐH NH TP HCM), hiện nay, pháp luật không cấm các NH thực hiện thủ tục ủy quyền mang tính nội bộ. Theo đó, bên ủy quyền và bên được ủy quyền cùng ký vào giấy ủy quyền, lãnh đạo NH ký xác nhận ủy quyền, lập tức bên được ủy quyền được thực hiện giao dịch.

Thế nhưng, vấn đề của lỗ hổng tiền gửi là nhiều khách hàng VIP có phần chủ quan, ký sẵn giấy ủy quyền giao dịch cho người khác và để trống bên được ủy quyền. Từ đó, cán bộ NH lợi dụng kẽ hở này để thực hiện các hành vi mờ ám, dẫn đến rủi ro cho người gửi tiền lẫn NH mà vụ việc bà Bình mất hàng trăm tỉ đồng tại Eximbank là điển hình.

Mặt khác, quy trình kiểm soát các giao dịch gửi - rút tiền của NH cũng hết sức thô sơ. Đơn cử, khi khách hàng đến phòng giao dịch của một NH để rút tiền thì chứng từ giao dịch thường thông qua một nhân viên giao dịch, một kiểm soát viên đã được tổng giám đốc NH đó ủy quyền việc chi trả tiền với một số lượng nhất định; tiếp đến nhân viên ngân quỹ kiểm tra chứng từ và thực hiện lệnh rút tiền của khách hàng.

Thế nhưng, nếu 3 người này thông đồng giả mạo chứng từ đề rút tiền của người khác thì việc này sẽ trót lọt. Trường hợp lãnh đạo cấp trên kiểm tra định kỳ chứng từ tại các phòng giao dịch phát hiện thì sự việc vỡ lở. Đó là chưa kể tình huống cấp trên có thể thông đồng với cấp dưới thực hiện hành vi rút tiền gian dối. Nếu điều này diễn ra thì việc khách hàng bị mất tiền trong thời gian dài không bị phát hiện là dễ hiểu.

Để kiểm soát rủi ro, ngoài việc khuyến cáo khách hàng không ký khống giấy ủy quyền gửi - rút tiền cho người khác, ông Tín cho rằng đã tới lúc các NH phải đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin để kiểm soát thông qua số hóa quy trình giao dịch, nhằm hạn chế việc tiếp xúc giữa các nhân viên, giữa khách hàng với nhân viên trong quá trính giao dịch. Các NH có thể ban hành quy định mỗi chi nhánh chỉ được thực hiện 20 giấy ủy quyền/tháng. Như thế, hệ thống điện tử của NH sẽ kiểm soát được từng giao dịch theo từng giấy ủy quyền; gắn liền với các thông tin về thời điểm, số tiền, hành vi, mục đích… của nhân viên sử dụng giấy ủy quyền.

Siết chặt quy trình giao dịch

Ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó Giám đốc NH Nhà nước Chi nhánh TP HCM, cho biết vụ việc mất hàng trăm tỉ đồng tại Eximbank diễn ra từ nhiều năm trước và đến đầu năm 2017, NH Nhà nước đã kiểm tra, đánh giá sự việc, yêu cầu Eximbank xử lý theo hướng bảo đảm quyền lợi cho khách hàng.

Theo ông Minh, qua vụ việc này, NH Nhà nước yêu cầu các NH thương mại bổ sung, rà soát, siết chặt các quy trình nội bộ liên quan đến huy động vốn và cho vay, đặc biệt là mối quan hệ và thái độ bảo vệ quyền lợi khách hàng. Đồng thời, NH Nhà nước cũng khuyến nghị khách hàng thường xuyên theo dõi biến động số dư tài khoản tiền gửi lẫn tiền vay, không nên giao dịch tại nhà khách hàng hay các địa điểm bên ngoài NH, yêu cầu các NH thương mại cung cấp dịch vụ tin nhắn tự động để biết mức độ biến động trong tài khoản.